Corporate governance भनेको एउटा system, practices, processes हो जसले companies हरुलाई directed (निर्देशन गर्न) अथवा controlled गरिन्छ । यी practices हरु establish र लागू गर्न company का stakeholders हरूका interest balance राख्नु पर्छ। Effective corporate governance ले ownership र control related issue हरुलाई minimize गर्ने help गर्छ र shareholders र manager बिचको clear line draw गर्छ । यसको main objective चाहि financial institutions हरु जसमा commercial bank हरु include छन् हो त्यसको corporate governance system लाई सुधार गर्नु र देशमा financial stability promote गर्नु हो।
Basic principles
1.Accountability : Company का leaders हरुले आफ्नो कामको जिम्मा लिनुपर्छ ।
2.Transparency : Company को सबै काम clear र understandable हुनु पर्छ जसका कारण सबले बुझ्न सक्छन्।
3. Fairness : Company मा सबैलाई equal treat गरेको हुन पर्छ।
4.Responsible leadership: Long term benefit को लागि leaders हरुले decisions गर्नु पर्छ ।
5. Follow the law : Company ले सबै law र regulations हरु पालना गर्नुपर्छ ।
6.Risk management : Company ले सम्भावित risk हरुको identify गरेर solve गर्नु पर्छ।
Example
नेपाल टेलिकम (NTC) नेपालको एक प्रमुख public company को रूपमा good corporate governance को example देखाउँछ । यसका केहि main corporate governance practices हरू यस प्रकार छन्:
1. Board structure and composition : नेपाल टेलिकमको बोर्डमा government representatives र independent directors हरूको mix हुन्छ, जसले public interest र business expertise बीच balance कायम गर्छ।
2. Internal Audit and Compliance: नेपाल टेलिकममा एक dedicated internal audit department छ, जुन regular रूपमा financial practices, operations र नियम पालनको check गर्छ।
3. Stakeholder Engage : नेपाल टेलिकमले सेवा सुधारका लागि shareholders, government agencies र customers हरूको feedback लिन्छ। वार्षिक साधारण सभामा कम्पनीको financial performance, strategies र future plans जानकारी दिइन्छ।
4. Disclosure र Transparency: नेपाल टेलिकमले quarterly र annual financial reports हरू प्रकाशित गर्दछ, जुन public रूपमा available छन्। यसले International Financial Reporting Standards (IFRS) र SEBON द्वारा तोकिएका खुलासा requirements हरूको पालना गर्छ।
5.Ethics and Code of Conduct : नेपाल टेलिकममा एक code of conduct छ, जसले कर्मचारी employees हरू बीच honesty, accountability र ethical behavior लाई promote गर्छ।
नेपाल टेलिकम (NTC) का systems हरू public र transparent छन्, र यसले equality, accountability र कानूनी पालना मा उत्कृष्टता देखाउँछ। यसले good corporate governance का principles हरू लाई पालन गर्दै, leadership र service improve सुधारको लागि लगातार काम गरिरहेको छ। यसरी, नेपाल टेलिकम एउटा राम्रो example हो, जसले सही leadership र governance practices अपनाएर आफ्नो efficiency र credibility बढाएको छ।
Corporate governance framework in Nepal
नेपालको corporate governance framework भनेको company हरूले fair र transparent रूपमा सञ्चालन( managed) गर्नका लागि बनाइएको law र regulation हरूको समावेश हो। Governing companies को main law चाहि company Act, 2006 हो जबकि Securities Act, 2007 ले trading of stocks को regulates गर्दछ र यसलाई Securities Board of Nepal (SEBON) द्वारा managed गरिन्छ | Nepal Rastra Bank (NRB) ले Bank र Financial institutions को हेरचार गर्छन ताकि stability कायम रहोस भनेर। यस framework का important part हरूमा Company का Company Directors हरूको responsibilities, shareholders हरुको right, requirement for sharing information र corporate social responsibility समावेश (included)छन् । तर concentrated ownership र family control जस्ता challenges हरूले good governance difficult गर्न सक्छ। Corporate governance practices हरुलाई improve गर्न र Nepalese companies हरुका good governance को लागि culture लाई promote गर्नका लागि प्रयासहरू गरिएका छन् ।
Importance of corporate governance in Nepalese companies
- यसले transparency, accountability र ethical business practices secure गर्छ ।
- यसले investor को confidence बढाउँछ, company को performance improve गर्छ।
- Good governance ले company लाई law follow गर्न,investment attract गर्न र public को trust gain गर्ने help गर्छ।
- यसले company मा skilled worker हरुलाई पनि attract गर्छ र market मा राम्रो reputation build गर्न help गर्छ।
नेपालमा corporate Governance लागू गर्न विभिन्न challenges हरु छन् जस्तै :
1.Lack of awareness: Family-owned companies वा साना companiesमा governance को benefits नबुझ्नाले यो practices use गर्न difficulties हुन्छ।
2. Weak Regulation: Regulation weak हुँदा rules र policies राम्रोसँग implement हुन गाह्रो हुन्छ।
3. Lack of skilled professionals: Skilled professionals को कमीले governance practices implement गर्न difficulties आउन सक्छ।
4. Conflicts of interest : Management & shareholders हरुको interest भिन्दै भएकोले decision making को बेला conflict हुन सक्छ ।
Conclusion
नेपालमा corporate governance ले transparency, accountability र responsible management secure गर्न vital role play गर्छ,जसले financial stability र investor confidence लाई growth गर्न help गर्छ । Company Act,2006 र Securities Act, 2007 जस्ता legal framework ले lack of awareness, weak regulation , conflicts of interest जस्ता challenges faced गरेका छन् ।
नेपाल टेलिकम (NTC) को example ले good governance practices देखाउँछ जहाँ clear accountability, transparency include छन् तेसैले कम्पनीले credibility र long-term sustainability improve गर्न सक्छ। नेपाली कम्पनीहरूमा good governance को लागि यी challenges हरूको solve गर्न, बलियो rules implement गर्नु, education र professional management मा change ल्याउनु आवश्यक छ, जसले growth, लगानी attract गर्न र reputation develop गर्न help गर्छ।
